لایه اوزون؛ سپر حفاظت از محیط زیست

بحث محیط زیست و اهمیت آن بر زندگی بشر یکی از جدی ترین مساله ها در جهان کنونی است. حفاظت از محیط زیست با جلوگیری از تخریب شدن محیط زیست، مساله ای است که انسان جهان امروز را وادار کرده است، تا به پیرامون و محیط خود توجه جدی نماید. این توجه امروزه به محیط و پیرامون دسترس برای انسان محدود نمانده است، بلکه انسان را واداشته است، برای حفاظت بهینه از وضعیت محیط زیست و تضمین سلامت محیط و انسان، علاوه بر اقدام های پیشگیرانه که در سطح کره زمین روی دست گرفته، دست به یک سلسله تحقیقات و عملکرد های محیط زیستی در هوای مربوط به کره زمین نیز بزند.

بهتر است قبل از پرداختن به هوای مربوط به کره زمین یک توضیح کوتاه در مورد تقسیمات زمین و مشتقات آن داشته باشیم. از نگاه دانش زمین شناسی، این کره به طور کلی به چهار بخش تقسیم می شود که عبارت اند از: سنگ کره (لیتوسفیر)، آب کره (هیدوسفیر)، هوا کره (اتوموسفیر) و بیوسفیر. اما در بعضی از تقسیم بندی های تازه، دانشمندان، یخ کره را نیز جزو این تقسیم بندی می دانند. از مساله تقسیم بندی زمین و مشتقات آن با همین مختصر می گذریم چون بحث کنونی ما بحث تقسیم بندی نیست. اما آنچه باید گفته شود، از نگاه دانش محیطی، هر کدام این بخش ها شامل اکو سیستم های گوناگون هست که به طور کلی محیط زیست را تشکیل می دهند. اکوسیستم های گوناگون و با ویژگی های خاص و متناسب با نوعیت و ساختار بخش مربوط به خودش.

مساله محوری در بحث کنونی، پدیده ای به نام لایه اوزون است که مربوط به قسمت هوا کره (اتوموسفر) می شود. لایه اوزون یکی از مهمترین قسمت های مربوط به هوای کره زمین است که برای محیط زیست و سلامت حیاط در کره زمین اهمیت به سزایی دارد. حالا سوال اساسی این است که ما تا هنوز در مورد لایه اوزون می دانستیم؟ و آیا از اهمیت لایه اوزون بر زندگی انسان و حیاط خبر داشتیم؟

لایه اوزون چیست؟

لایه اوزون لایه محافظ حساسی از یک نوع گاز طبیعی است. گازی که متشکل از سه اتوم اکسیجن (O3) است و در قسمتی از هواکره و در ارتفاعات حدود ۲۵ الی ۴۰ کیلومتری سطح زمین یافت می شود. گاز اوزون (O3) در همین ارتفاع یک لایه را در دور کره زمین به وجود آورده است. این لایه را دانشمندان به نام لایه اوزون یاد می کنند. به صورت کلی می شود گفت: این لایه گازی نجات بخش و حیاطی، با جذب و کاهش اثرات مخرب امواج پر انرژی ماورای بنفش نور آفتاب، همانند یک صافی یا فیلتر، کره زمین را از اثرات تخریبی امواج آسیب زا، مصوون و محفوظ نگه می دارد.

خاصیت گاز اوزون

اوزون از کلمه یونانی (اوزین) به معنای بو کردن گرفته شده است. چون اوزون دارای بوی تیز و زننده می باشد که حتا در مقادیر بسیار کم نیز محسوس می باشد. اوزون با اکثر مرکبات کیمیاوی به سرعت تعامل می کند و برای تولید اوزون عموما از تخلیه چارج برقی برای پروسس صنعتی به شمول تصفیه آب و هوا و سفید کردن منسوجات و محصولات غذایی استفاده می شود.

اوزون معمولا نا پایدار بوده و در بسیاری از واکنش ها مانند پاک کننده و به عنوان میکروب کش عمل می کند. اوزون یک از مهمترین گاز های زمین است.

ویکی پیدیا، دانشنامه انترنتی در تعریف اوزون آورده است:«اوزون واژه یی یونانی است به معنای «بو» و به ویژه به «بوی تند» اطلاق می شود. اوزون مالیکول با سه اتم اکسیجن است. مالیکول اکسیجن دارای دو اتم اکسیجن است اما تفاوت در یک اتوم اکسیجن در این دو مالیکول تفاوت های اساسی را دراین دو مالیکول به وجود آورده است.»

لایه اوزون و مساله حیات

دانشمندان و محققین که لایه اوزون را از ارتفاعات بالا مشاهده کرده، گفته اند، اگر از فضا به کره زمین نگاه شود، یک نوار نازک و آبی رنگی که دور زمین را فرا گرفته، جلب توجه می کند. به گفته دانشمندان که از فضا به کره زمین نگاه کرده اند، و هم چنان بر اساس تصاویری که ماهواره فضایی به زمین  فرستاده است، این نوار نازک آبی رنگ در واقع همان لایه اوزون است. لایه اوزون یا پوشش شفاف که حیات در جو زمین را تامین می کند. حیات، به صورتی که ما می شناسیم، تنها با پوشش حفاظتی اوزون میسر است. بدون وجود لایه اوزون ادامه زندگی امکان ناپذیر است. چون در نور آفتاب بعضی از ارتشاعات وجود دارد که به نام نور ماورای بنفش یاد می شود و برای حیات به شدت مضر و خطرناک است. اگر لایه اوزون نباشد، تمامی این ارتعاشات و پرتوهای آفتابی به سطح زمین می رسد، و در آن صورت زندگی در روی زمین امکان نا پذیر است. زیرا این پرتوها حامل مقدار زیادی انرژی مرگ زا برای موجودات زنده است. خوشبختانه تنها بخش ناچیزی از نور ماورای بنفش آفتاب به سطح زمین می رسد.

هم چنان دانشمندان گفته اند هنگامی که باران می بارد و رعد و برق به وجود می آید، انسان ها در نفس کشیدن احساس راحتی می کنند و پاکیزه ترین هوا را تنفس می کنند. علت اش این است که رعد و برق یا الماسک سبب تولید گاز اوزون در جو زمین می شود و گاز اوزون هوا را تازه می کند.

یکی دیگر از ویژگی ها و خاصیت های گاز اوزون، ضد عفونی کردن آب است. آبی را که می نوشیم در خیلی از موارد حاوی مواد مضره و انتانات است و طعم خوب نیز ندارد. اما گاز اوزون آب آلوده را پاک می کند و مزه آب صاف .و چشمه را به آب بر می گرداند