کوم توکي او څرنګه سایکل (بیاځلې موندل) کېدای شي؟
په لومړي ګام کې د کثافاتو بیاځلې موندلو لپاره باید د تجزیې وړ توکي، لکه: د پخلنځي پاتېشونې او د خوړو توکې له ټو لو کثافاتو څخه جلا کړو او کوښښ وشي دغه توکي د کثافاتو په کڅوړه کې واچل شي او د ښاروالۍ د پاکۍ مأمورینو ته وسپارل شي. دوی دا توکي د کمپوستو په نوم یو ځېل سرې ته اړوي او د خاورې د سمون لپاره او د لاسه تللو خوړن توکو د جبران لپاره له هغې کارېدنګ کوي.
په مرحله کې ،موږ باید دبيا کارولو وړ توکي له کثافاتو څخه لکه:ښيښه،کاغذ،پلاستيک څخه جلا کړو اود فلزاتو ډولونه د بيا کارولو لپاره له غوره توکو څخه دي.د بياځلی موندلو له ګټو څخه په څو برخوکې لاندې په لنډه توګه نغوته شوې ده :
- د توکو بياځلې موندل، د ملي شتمنيوله تلف کيدو څخه مخنيوی کوي.
- د سپما شوې انرژي د يو المونيمي د بياځلې موندل په پايله کې (۳) ګړیو لپاره به يو (لروینون ) ولګوي.
- المونیم کولی شو، چې څوځله ویلوب کړو او په نوي کوتي /لوښي ونج شي.
- د کاغذ بیاځلې ترلاسه کول:اقتصادي منابع د کاغذ لېټۍ په سمت پورې تړاو لري. د ونو له پرېکولو څخه ککړتیا کمول او د کثافاتو د کمولو تولید به ترشا ولري.
- د ۱کېلو ګرام پلاسټیکو د تولید لپاره اړینه انرژي، د وړتیا وړ ۳ برابره انرژي د بیاځلې ترلاسه شوی ۱ کېلوګرام پلاسټیک لپاره دی.
- د کاغذ بیاځلې موندنې په مرسته، کولی شو چې د ونو له پرېکولو څځه ډېر مخنیوی وکړو.
- د هر ټن کاغذ بیاځلې موندل، د هرو ۵ نفرو بوختیا لپاره لار اواری کوي.
- د بیاځلې موندلو په مرستو سره، د هېواد له دښتو څخه ډېره کوچني سیمه په کثافت دانیو ونجیږي.
- د لګښت د بېلګې سمون او د کثافاتو روغتیا بیاځلې موندل، د چاپېریال ککړتیا کمولو لپاره ۲ مهم اصله دي.
- د طبیعي منابعو د لګښت په کمېدو او د کثافاتو بیاځلې موندلو سره، د انساني استوګنځي(ځمکې) ژوند ډېر اوږدوو.
- نایلوني او پلاسټیکي کڅوړې د تجزیه کېدو وړ نه دی د هغو له بېکچې کارېدو څخه ځان وساتو .
- د چاپېریال او طبیعي منابعو څخه د ساتنې لپاره بیاځلې موندل ژوندنيز ګام دی.
- د پایښتې پراختیا په برخه کې بیاځلې موندل بریالی ګام دی.
- په هېوادونو کې د کاغذ د کمښت ستونزه د زده کړې د دوام لپاره تر ټولو لویه ستونزه ده، چې د بیاځلې موندلو په مرسته زموږ هېواد د دې ستونزې په حل کې مرسته وکړو.
۱.د کاغذ بیاځلې موندل
د هر ټن کا غذ دبرابرولو لپاره (۱۷) ونو پريکولو ته ارتيا ده پردي بنست که هر وګړی خپل بیکاره کاغذونه یې د یو کال په اوږدو کې جمع کړي د ۱/۵ ونو په انډول دی او که موږ ټول دا کار وکړو ، نو په کال کې له ۱۰۰ میلیونو ونو پرېکولو څخه مخنیوی کیږي.
هره کورنۍ د کاغذي لاس پاکي د کالني لګښت برابرولو لپاره، ۵/۱ ونو پرېکولو ته اړتیا ده. د ونو له لرګیو څخه د هغه جوړ شوي کاغذ پر ځای له بیاځلې موندل شوي کاغذ څخه کارېدنه، ۷۴ سلنه په کچې سره د هېواد د ککړتیا د کمېدو لاملیږي.د اوبو ککړتیا ۳۵ سلنه کموي او د اوبو د لګښت په کچه کې به ۵۸ سلنه کموالی راځي. په همدې لاسوند له بیاځلې موندل شوو کاغذونو څخه تولید شوی کاغذ ۵۰ سلنه په هېواد کې پراختیا موندلې ده.له همدې امله، د اقتصادي ګټو سربېره، د کاغذ بیاځلې ترلاسه کول، د کاغذ لېټۍ په سمت پورې تړاو نه لري. ککړتیا کموي، د ونو د وهلو مخه نیسي او د تولید شوو کثافاتو د مخ نیولو او د ټولون له سیستم سره مرسته کوي.
۲.د پلاسټیکونو بیاځلې موندل
- پلاسټیکونه له نفتو څخه چې د نه نوي کېدو وړ دی. تهیه کیږي، ولې د نه تجزیه کېدو وړ په لامل وو، له پایښتو کثافاتو او د چاپېریال چټل کوونکو کثافاتو څخه ګڼل کيږي.
- پلاسټیکي او نایلوني کڅوړې په منځني ډول له ۵۰۰ تر ۷۰۰ کالو پورې په پنځ کې پایښتی پاتې کیږي.
- په ډلبندي کې ۳۰ سلنه له تولید شوو پلاسټیکونو څخه کار اخلي. پر دې بنسټ د اضافي بسته بندۍ څخه په مخ نیوي سره کېدلی شي، چې د کثافاتو له حجم څخه یو مقدار کم شي.
- د بېرته ګرځېدو وړ له بسته بندۍ څخه کارېدنه/ د پېر په مهال کې ټوکریزو کڅوړو کارېدل، له ګټورو لارو څخه پنځ ته د کثافاتو د ورتلو د کچې د کمولو په برخه کې دی.
- د کثافاتو د حجم د کمولو په موخه کولی شو د پلاسټیکي وچو او پاکو کڅوړو څخه څو ځله کار واخلو او په پای کې هم، له هغو څخه د کثافاتو د ټولون لپاره کار واخلو.
- له شخصي پیالو لرلو سره د یو ځل کارو پیالو پر ځای کارول او په مراسمو او مېلمه ستیاوو کې د یو ځل کارو لوښو پر ځای د وینځلو وړ لوښو کارول چاپېریال ته د پلاسټیکي کثافاتو د ورتلو د کمولو یو له نورو لارو څخه دی.
۳.د ښیښې بیاځلې موندل
– ښیښه يي بوتل، چې نن ورځ لرې غورځي تر ۱۰۰۰ کالو پورېهم د ځمکې پر مخ د کثافاتو په ډول شتون ولري.
– د ښیښې د تولید لپاره باید ډېر مقدار ریګ او جغل له ځمکې و اېستل شي، چې دا کار لاملېدونی د ډېرې اندازې د انرژۍ او ،اوبو د لګښت دی.
– د هر ۱ کېلو ګرام ښیښې تولید لپاره، د ۴۲۰۰۰ کېلو کالوري په شاوخوا کې انرژي ته اړتیا ده.
– د بیاځلې موندل شوې ښیښې څخه د ښیښې برابرول له لومړنیو توکو څخه د هغې د برابرولو په پرتله، د اوبو د ککړ تیا کچه ۵۰ سلنه او د هوا ککړتیا تر ۲۰ سلنه کمږي.
– د هر ټن ښیښې ویلوب د ۱۰۰ ټنو نفتو د سپما لاملیږي.
– د مختلفو ښیښيي مات شوو لوښو / د مربا، ساس بوتلونه او د نورو جلا کول د هغو بیاځلې موندلو له پلوه په کورونو کې، د ښیښې د بیاځلې ترلاسه کولو په برخه کې یو ستر ګام دی.
– د ښیښو د ټولون په مهال کې، غوره ده، چې په اوسپنزو بوتلونو او پلاسټکي پوښونو کې يې او د هغوی د رنګ پر اساس جلا کړو.
خطرناک کثافات
په کورونو کې له تولید شوو کثافاتو څخه ځنې له ډېرو خطرناکو توکو څخه ګڼل کییږي، لکه: د مختلفو بوتلونو، لمریز او جوه يي څراغونو ته برېښناییز توکي او…. دا وسایل د خطرناکو توکو والا دي، چې زموږ روغتیا او چاپېریال ګواښي.
له همدې امله
- څومره ښه ده. له کورني اړتیاوو بېترۍ والا لوبتوکو څخه لږ وکاروو. خپلکاري ساعتونه غوره دي له هغو ګړیو څخه، چې له بېترۍ سره کار کوي.
له سیمایي او لمریزو څراغونو/ سوځېدلو څراغونو څخه په داسې ځای کې کېښودل شي، چې د هغو د ماتېدو شونتیا ولري ځان ساتنه وکړو.
